Kader Üzerine

    İnsanların çoğu başarıların ve iyiliklerin kaynağını kendinde bulur da kötülüklerin, başarısızlıkların, istemediği durumların sebebini bir yerlere yüklemek ister. “Felek” der “kader” der çoğu kere kötü durumlara. Toplumlar içinde böyle. İslam dünyasında Peygamber’in kurduğu sosyal düzen sarsılıp, siyasi ihtirasların, entrikaların boy gösterdiği, medeniyetin yerini cahiliyetin almaya başladığı dönemde akıl dışı ölçülere varan bir kadercilik anlayışı da yayılmaya başlamıştır.
   Günümüzde ise inananlar arasında net bir kader anlayışı yok gibi. Sınavı kaybedene de alkolden ölene de “kader” diyor, birçok şeyi nasip ve kısmete bağlıyoruz. Nedir gerçekten kader? Acaba gerçekten her şey önceden yazılmışta biz sadece oynuyor muyuz? Öyleyse nedir suç ve ceza? Neden cennet ve cehennem var?
Mevlana her şeyi kadere bağlayanları; Tohumu toprağa ekmekten kaçınıp nasipsizliği felekten bilen zavallılar” diye yorumlarken. Kaderi yok sayanları ise; “Dumanı görüp de ateşi yok sayanlar” diye tanımlar.
    Bir strateji oyunu düşünelim. Oyunun kuralları ve belli bir kural koyucusu var. Öyle bir oyun ki tasarımcısı her an her şeye müdahale edebiliyor. İstediği anda istediği oyuncuyu dışarı atabildiği gibi, bir oyuncunun hamlelerini, başka bir oyuncuya aşması gereken bir engel gibi gösterebiliyor. Bundan da oyuncuların hiç haberi olmuyor. Oyuncular ise istedikleri anda oyunun tasarımcısından kendilerine yol göstermesini yardım etmesini isteyebiliyor. Dünyadaki yaşantımızda böyle bir oyun sanki. Her hamlenin sonucunda meydana gelebilecek olasılıklar belli. Hamleleri seçmek ise bizim elimizde. Göğe taş atarsan düşer. Ateş yakar, yağmursa yıkar. Kâinattaki bu kuralları biz koymadık ama bu kurallara göre yaşamak zorundayız. Kadere inanmak; yaşamdaki bu akıl üstü tasarımı kabul edip ona göre yaşamaktır.
Dört beş metre yüksek bir yerden atlarsam kolum kırılır. Bu kuralı ben koymadım ama buna göre yaşamak zorundayım. Kendimi atıp da “kaderim de bu varmış” demeye hakkım yok. Seçtiğimiz hamlelerin sonuçları istemediğimiz gibi çıktığında oyunun kurallarını bahane edip “kader” diye geçiştirmek sorumluluktan kaçmak gibi.
İnsanlar adil olmayı yaratıcıdan öğrenmişlerdir. Yaratılanların sınıflandırılıp, cezalandırılacakların ve mükâfatlandırılacakların önceden belli olması onun adil sıfatına aykırı olmalı… Hem öyleyse neden Kuran “İnsan için çalıştığından başkası yoktur” desin ki. Neden çalışmak bu kadar önemli olsun ki!
    Tevekkül konusu kaderle bire bir ilişkili bir konu. Kelime karşılığı Allah’a güvenme olan tevekkülle ilgi hep verilen bir örnek vardır. “sen, eşeğini sağlam kazığa bağla sonra tevekkül et diye” bu örneğin hadis olduğu da söylenir. Eşeği sağlam kazığa bağlamazsan eşek kaçar, bu hayatın kurallarından. Hayvanı başıboş bırakıp Allah’tan koruması için yardım istemek. “ben kurallarına uymuyorum ama sen yine de bana yardım et” deyip Yaratıcı’nın kendi yarattığı sistemin dışında bir şeyler yapmasını istemek gibi.
    Bir şeyin olması için biz ne kadar çalışırsak çalışalım kâinatın tasarımcısı izin vermeden olmaz ama izin verdikten sonra da çalışmadan olmaz; çünkü O’nun koyduğu sistem bu. Bu sistemi kavrayıp ona göre düşünmek ve yaşamak gerekiyor.
     Önce düşünceyle başlıyor her şey, düşüncelerimiz davranışlarımız, davranışlarımız karakterimiz, karakterimiz ise kaderimiz oluyor bekli de.